Τα θετικά και αρνητικά της τηλεκπαίδευσης

Ένας όρος που ελέω πανδημίας όχι μόνο εμφανίστηκε στη πλήρη έκταση του στη ζωή μας αλλά κατάφερε να ριζώσει σ' αυτή είναι αυτός της τηλεκπαίδευσης. Το σίγουρο είναι ότι η τελευταία δεν μας ήταν εντελώς άγνωστη αφού η επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως —και σίγουρα πριν το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης— έχει ασχοληθεί αρκετά με το φαινόμενο της τηλεκπαίδευσης. 

Παρ' ότι στο εξωτερικό ίσως να είναι πιο  διαδεδομένη ή έννοια της εκπαίδευσης από απόσταση με τη χρήση της τεχνολογίας, η χώρα μας δεν θα λέγαμε ότι τα πήγαινε και τόσο χάλια προ πανδημίας. Το Ανοικτό Ελληνικό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) με το πρόγραμμα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που χρόνια τώρα έχει θεμελιωμένο στους πυλώνες της, από πριν οδηγούσε την κούρσα της πρωτοποριακής αυτής εκπαίδευσης, με την online μάθηση διάφορων ξένων γλωσσών και λογισμικών Η/Υ να ακολουθούν.  

Κατανοούμε πως ενώ ποτέ δεν ήταν άγνωστη η τηλεκπαίδευση, οι περισσότεροι από εμάς δεν είχαμε την εμπειρία και τις γνώσεις που χρειαζόντουσαν για να την διαχειριστούμε άμεσα και καταλλήλως. Μαθητές και φοιτητές σε μικρότερο βαθμό και εκπαιδευτικοί σε αρκετά μεγαλύτερο, πιάστηκαν εν μέρει στον ύπνο προσπαθώντας σταδιακά να μπουν στους νέους αυτούς ρυθμούς.

Το καινούριο αυτό πλαίσιο, το οποίο κατά κάποιο τρόπο υποχρεωθήκαμε να ακολουθήσουμε —όπως και το καθετί καινούριο στη ζωή μας— εκτός από τα θετικά του σημεία «κουβαλάει» και αρκετούς κινδύνους που θα πρέπει να προσέξουμε.  

ΘΕΤΙΚΑ

Εκμάθηση λογισμικών και προγραμμάτων Η/Υ 

Όταν μπαίνεις στο χορό καλείσαι και να χορέψεις. Έτσι, και για όλους τους εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους, το βίωμα της διαδικασίας της τηλεκπαίδευσης προσφέρει άπειρες νέες γνώσεις και εμπειρίες με λογισμικά και προγράμματα Η/Υ. Οι μεν δάσκαλοι και καθηγητές μαθαίνουν να οργανώνουν και να παρουσιάζουν τη διδασκαλία τους χρησιμοποιώντας τις πλέον σύγχρονες μεθόδους και μέσα. Από την άλλη μεριά, οι μαθητές και φοιτητές μέσα από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και βαδίζοντας σε άγνωστα ως τώρα μονοπάτια της πληροφορικής, ανακαλύπτουν σε βάθος τις ψηφιακές πλατφόρμες καθώς και διάφορα λογισμικά-προγράμματα με σκοπό να φέρουν εις πέρας τις εργασίες που τους ανατίθενται.

«Αντίο» στα φοιτητικά έξοδα

Κακά τα ψέματα, οι σπουδές των παιδιών αποτελούν ένα μεγάλο «οικονομικό αγκάθι» για χιλιάδες οικογένειες εκεί έξω, πόσο μάλλον σε περιόδους οικονομικών κρίσεων όπως της τωρινής. Ανακουφισμένοι πολλοί γονείς καθώς βλέπουν τη τσέπη τους καθ' όλη τη μεταβατική περίοδο που διερχόμαστε, να μην ξεφουσκώνει για πρώτη φορά τόσο εύκολα με το καλημέρα κάθε νέου μήνα. Οι πληρωμές των ενοικίων σταματάνε για ένα διάστημα και το γενναιόδωρο χαρτζιλίκι για τη κάλυψη των φοιτητικών εξόδων «κόβεται» μιας και δεν υπάρχουν πια τέτοιου είδους έξοδα. Σημαντικότατη λοιπόν η παροδική αυτή ανάσα για τα νοικοκυριά, με πολλά εξ αυτών να έχουν ως υποχρεώσεις δάνεια, ενοίκια, απλήρωτους λογαριασμούς, πάσης φύσεως φροντιστήρια των μικρότερων τέκνων τους, συνδρομές για αθλητικές δραστηριότητες (των παιδιών) και άλλα πολλά έξοδα.  

Βελτίωση της βαθμολογικής απόδοσης

Μαθητές και φοιτητές που στα πλαίσια της δια ζώσης διδασκαλίας ντρεπόντουσαν και δεν μιλούσαν με μεγάλη ευκολία, τώρα ανοίγουν το μικρόφωνο τους και συμμετέχουν πιο ενεργά στο μάθημα, μη φοβούμενοι πλέον αν θα γυρίσει να τους κοιτάξει όλη η τάξη. Ακόμη, στα μάτια πολλών, οι από απόσταση εξετάσεις φαντάζουν πιο εύκολες και διαχειρίσιμες από ποτέ, αφού η μορφή τους υποχρεωτικά ανταποκρίνεται σε ένα διαφορετικό καθεστώς αξιολόγησης με πιο σύντομο χρόνο και λιγότερο σύνθετες ασκήσεις. Κινητοποιούνται επομένως αρκετοί ώστε να καταφέρουν είτε να πάρουν καλούς βαθμούς από την γενικότερη παρουσία τους είτε απλά να περάσουν πιο εύκολα τα μαθήματα στις σχολές τους.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ

Δημιουργία ψυχολογικών προβλημάτων στους μαθητές/φοιτητές ως αποτέλεσμα της κοινωνικής απομόνωσης τους

Οι μαθητές που στις τάξεις και τα διαλείμματα έπαιζαν με τους συμμαθητές τους και οι φοιτητές που στο τόπο των σπουδών τους συναναστρέφονταν καθημερινά με τις παρέες τους στο πανεπιστήμιο, στις βόλτες και τις στιγμές διασκέδασης τους, κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μια πρωτόγνωρη στα χρονικά κατάσταση. Ξαφνικά, βρέθηκαν κλεισμένοι σε τέσσερις τοίχους και μπροστά από μια οθόνη. Οι πραγματικοί τους φίλοι είτε απλά εξανεμίστηκαν από τη μια μέρα στην άλλη για τους μικρότερους μαθητές, είτε για τους μεγαλύτερους μαθητές και φοιτητές μετατράπηκαν σε ψηφιακά νούμερα και εικονίδια. Η πρότερη χαρά τους έδωσε τη θέση της στο άγχος, την ανασφάλεια και το φόβο. Ο παρατεταμένος κοινωνικός αποκλεισμός των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας έφερε σε πολλές περιπτώσεις την κατάθλιψη και τις τάσεις αυτοκτονίας με τις πληγές να χρειάζονται αρκετό χρόνο για να κλείσουν.  

Προβλήματα οράσεως

Τα προβλήματα αυτά αφορούν όσους είχαν ήδη κάποιο θέμα με την όραση τους αλλά και όσους δεν είχαν κάποιο πρόβλημα με τα μάτια τους. Για πολλούς από τους πρώτους πιθανόν η κατάσταση τους να επιδεινώθηκε λόγω  της πολύωρης χρήσης των υπολογιστών, ενώ για τους δεύτερους να εμφανίστηκαν τα πρώτα ενοχλητικά συμπτώματα που να τους έστειλαν σε κάποιον οφθαλμίατρο. Αυτό συμβαίνει εξάλλου όταν  για να παρακολουθήσεις μαθήματα ακόμη και πολλών ωρών σε μια μέρα, αλλά και να κάνεις τις όποιες εργασίες με τη χρήση των τεχνολογικών μέσων, δαπανάς ατελείωτες ώρες απέναντι σε μια οθόνη και δη σε τόσο κοντινή απόσταση από τα μάτια.

Στέρηση των ονείρων και του έρωτα

Δυστυχώς, όταν η ελευθερία κάποιου περιορίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό, αυτομάτως επέρχεται το χάος στις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Στις μικρότερες ηλικίες, τις λεγόμενες «τρυφερές ηλικίες», σαφώς και οι μαθητές μπορούν να ενθουσιαστούν παίζοντας κάποιο επιτραπέζιο, ή στις κούνιες της παιδικής χαράς με ένα παιδάκι που όπως θα πουν αργότερα στη μητέρα τους «αγαπάνε πάρα πολύ». Ο παιδικός-αθώος αυτός έρωτας και τα χαμόγελα που αυτός προκαλεί «θάβονται» μαζί με τα όνειρα που ένα μυαλό μικρού παιδιού μπορεί να κάνει όντας πραγματικά χαρούμενο. Αλλά και για τους μεγαλύτερους σε ηλικία μαθητές και τους φοιτητές ισχύει πάνω κάτω το ίδιο. Η εφηβεία και η μετενηλικίωση είναι δύσκολες φάσεις με έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις όπου το παραμικρό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στον εσωτερικό κόσμο των ατόμων που τις βιώνουν. Έτσι, η μη δυνατότητα του να μπορείς να ερωτευτείς κάποιο άτομο και να κάνεις όνειρα μαζί του σε αυτήν την ηλικιακή φάση μόνο αρνητικά μπορεί να επιδράσει μέσα σου.  

Ούτε στα θετικά ούτε στα αρνητικά 

Υπάρχει τέλος μια κατηγορία μαθητών και φοιτητών που θα πρέπει όλοι μας να αγκαλιάσουμε και να μη κρύψουμε το πρόβλημα τους κάτω από το χαλί.

Τα άτομα αυτά ακροβατούν ανάμεσα στο θετικό πόλο της τηλεκπαίδευσης και τον αρνητικό της. Είναι αυτά τα άτομα τα οποία δεν έχουν καμία παρέα στο εκπαιδευτικό τους περιβάλλον και είναι εντελώς μόνα τους. Έτσι, καθώς γίνεται η τηλεκπαίδευση, δε νιώθουν τα αρνητικά συναισθήματα που τους διακατέχουν όταν κάθονται μόνοι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο τους. Από αυτή τη σκοπιά η κατάσταση αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως θετικό της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Όμως, επιστρέφοντας και πάλι στις παραδοσιακές τάξεις και τη διά ζώσης διδασκαλία, θα αντικρύσουν ξανά τον ίδιο εφιάλτη. Βλέποντας αυτή τη διάσταση του πράγματος, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η κατάσταση αποτελεί αρνητικό σημείο της τηλεκπαίδευσης. Κι αυτό γιατί η λύση που η τελευταία δίνει είναι πρόσκαιρη και δεν εξαφανίζει το πρόβλημα, αλλά κι ίσως να ταλανίζει περισσότερο το μυαλό τους σκεπτόμενοι την μελλοντική επιστροφή εκεί όπου δεν έχουν κανέναν δίπλα τους. Όλοι μας μπορούμε να διακρίνουμε ή γνωρίζουμε ήδη αυτά τα άτομα. Ας τους απλώσουμε το χέρι μας και με την αγάπη της φιλίας μας να γιατρέψουμε τις πληγωμένες ψυχές τους.

Έχοντας πια μάθει τόσο καιρό από την εμπειρία μας, ποιες είναι οι θετικές και ποιες οι αρνητικές πλευρές της τηλεκπαίδευσης, θα ήταν καλό να ασχοληθούμε με το πώς θα βελτιώσουμε τα ήδη θετικά της σημεία και το πώς θα μπορούσαμε να εξαλείψουμε τα αρνητικά της. Κάτι τέτοιο απαιτεί αρκετή δουλειά και προπάντων τη «ζεστή επιθυμία» όλων μας για την αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει να τηρείται το μέτρο έναντι της αλόγιστης χρήσης των νέων τεχνολογιών, οι οποίες σίγουρα μπορούν να προσφέρουν πολλά στην εποχή που ζούμε. 

Εγγράψου στο newsletter για να σου έρχεται ειδοποίηση όταν ανεβαίνει κάτι καινούριο!