Αν το 2020 μας συστήθηκε ο κορονοϊός, μέσα στο 2021 θα έλεγε κανείς ότι έγινε στενό μέλος της οικογένειας μας σημαδεύοντας έτσι με την ύπαρξη του ολόκληρη και αυτή τη χρονιά που πέρασε. Όσο οι περισσότεροι από εμάς ελπίζαμε να ελευθερωθούμε από τα δεσμά του και να επιστρέψουμε στη λεγόμενη κανονικότητα μας, άλλο τόσο διαψευστήκαμε. Οι συνεχείς μεταλλάξεις του ιού και η ταχεία εξάπλωση του στη παγκόσμια κοινότητα θέτουν πελώρια εμπόδια στην καταπολέμηση του. Μια μετάλλαξη όμως τελικά είναι και η ίδια μας η ζωή για αυτό και συνέχεια μας εκπλήσσει με τα καλά και με τα κακά της. Έτσι είναι απαραίτητο και εμείς μαζί της να εξελισσόμαστε ώστε να μη χάσουμε τον δρόμο μας.
Πολλά τα μαθήματα τα οποία όλοι μας διδαχθήκαμε κατά το πέρας του έτους, άλλοι σε μικρότερο κι άλλοι σε μεγαλύτερο βαθμό. Το αντίτιμο αυτών των μαθημάτων για κάποιους ωστόσο πληρώθηκε με το ίδιο τους το αίμα χάνοντας τη ζωή τους από επιπλοκές εξαιτίας της νόσου. Χρέος είναι όμως όσων χάσανε κάποιον δικό τους εκτός από το να θάψουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα να «θάψουν»γρήγορα και το πόνο και τη στεναχώρια τους παλεύοντας με αισιοδοξία για την αυριανή μέρα. Μια αυριανή μέρα που αν και περίπου ένα χρόνο πριν τη περιμέναμε ηλιόλουστη, τελικά ακόμα και σήμερα παραμένει συννεφιασμένη.
Όμως μέσα από τις απώλειες τις δικές μας και των διπλανών μας μάθαμε να εκτιμάμε περισσότερο αυτά τα πράγματα στη ζωή τα οποία έχουν όντως σημασία. Να αγαπάμε πιο αληθινά και να το δείχνουμε εμφατικά με πράξεις και με χειρονομίες ουσιαστικές. Να έχουμε περισσότερη υπομονή και να μην επιτρέπουμε μικρές ανούσιες εντάσεις να θέτουν σε κίνδυνο την ήρεμη ζωή μας και τις σχέσεις μας με τους δικούς μας ανθρώπους. «Φωτιά» εξάλλου πρέπει να γίνεται μόνο η αγάπη και να γιγαντώνεται μέσα μας, αντίθετα οφείλουμε να σβήνουμε τις «φλόγες του μίσους και του διχασμού» πριν αυτές κάψουν τα κορμιά μας.
Ακόμη μάθαμε να είμαστε περισσότερο υπεύθυνοι τόσο για εμάς όσο και τον κοινωνικό μας περίγυρο. Με τα μέτρα προστασίας που τόσο ευλαβικά υποχρεωθήκαμε να ακολουθήσουμε σε περιόδους καραντίνας ή και μη, κατανοήσαμε βαθύτερα την αξία της υπευθυνότητας για το ατομικό μας και το κοινωνικό καλό. Δείχνοντας λοιπόν τον σεβασμό που απαιτούν συγκεκριμένες καταστάσεις υπερβήκαμε τον εγωισμό μας υψώνοντας την ευγένεια μας και δημιουργώντας το «προφίλ» ενός πολίτη ευαίσθητου και πλήρως συνειδητοποιημένου με τις προκλήσεις της πραγματικότητας.
Οι συνεχείς διακυμάνσεις του καθημερινού τρόπου ζωής μας παρότι αρχικά ίσως να μας εκνεύρισαν στη συνέχεια σίγουρα βοήθησαν στην υιοθέτηση από μέρους μας ορισμένων στρατηγικών. Οι πολλές μεταπτώσεις δηλαδή της ψυχολογίας μας κατά τη διάρκεια του έτους μας έκαναν εν τέλει πιο ανθεκτικούς σε παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον. Αυτό συνεπάγεται όπως είναι λογικό μειωμένες φανταστικές προσδοκίες οι οποίες έδωσαν πλέον τη θέση τους σε πιο ρεαλιστικές χωρίς να σημαίνει αυτό κάτι αρνητικό για τα όνειρα μας. Κάθε άλλο αφού πλέον ονειρευόμαστε ακόμη πιο δυνατά ώστε να λυτρωθούμε από τις δυσκολίες που τόσο καιρό όλοι μας αντιμετωπίζουμε.
Τέλος, πέρα από τα κοινά μας βιώματα, ο καθένας μας έζησε αυτούς τους δώδεκα μήνες με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Με τα δικά του άγχη και τις δικές του αγωνίες, τις προσωπικές του άμυνες και τον δικό του αγώνα. Ένας αγώνας που αποφέρει σε κάθε άτομο ξεχωριστά εμπειρίες που τον δυναμώνουν, τον εμπνέουν, του μαθαίνουν πώς να συνεχίσει να πορεύεται από δω και μπρος. Οι νέες μας γνωριμίες και φιλίες, οι αισθηματικές μας σχέσεις μας ανανέωσαν και σίγουρα ομόρφυναν το αν μη τι άλλο παράξενο αυτό έτος φέρνοντας το χαμόγελο στα χείλη μας.
Αν λοιπόν κατά γενική ομολογία το 2021 δεν ήταν και μια τόσο καλή χρονιά και οι ευχές μας για αυτό δεν εκπληρώθηκαν στο βαθμό που θα θέλαμε, για το 2022 καλύτερα να μην κάνουμε καμία πρόβλεψη. Να ευχηθούμε μονάχα να υπάρχει υγεία στις οικογένειες μας και ας εστιάσουμε επιτέλους περισσότερο στο παρόν χτίζοντας πάνω του το μέλλον. Αντί να ζητήσουμε από τον Παντοδύναμο αυτά που θα θέλαμε ο ίδιος να φέρει το νέο αυτό έτος στις ζωές μας, ας προσπαθήσουμε εμείς να δημιουργήσουμε αυτά που θα ήθελε ο Ίδιος. Ας μειώσουμε λοιπόν τις έχθρες ανάμεσα μας, ας αγαπήσουμε περισσότερο τον διπλανό μας, ας γίνουμε περισσότερο άνθρωποι. Και αν τα καταφέρουμε αυτά το νέο έτος δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα είναι υπέροχο.
Ο χρόνος κυλάει και συ μένεις ακριβώς ο ίδιος το φανάρι άναψε πράσινο μα εσύ έχεις κολλήσει στο κόκκινο ξεχασμένος στη γραμμή της εκκίνησης νομίζοντας πως τρέχεις όπου και να κοιτάξεις εμπόδια παντού στο δρόμο σου κάποια τόσο ανυπέρβλητα που στη θέα τους σκοντάφτεις νιώθεις δισταγμό φόβο ταραχή μα δεν είσαι ο μόνος κι όταν εκείνοι τελικά τα καταφέρνουν εσύ πιο πολύ σιωπάς πνίγεσαι στην αδικία το πόνο και τη θλίψη αλλά δεν έχεις δίκιο γιατί εσύ δε τόλμησες αντ' αυτού το μέλλον μάλλον σε προσπέρασε όμως είναι στο χέρι σου να τρέξεις να το ξαναφτάσεις μην αργείς είμαι σίγουρος ότι μπορείς..
Ένας όρος που ελέω πανδημίας όχι μόνο εμφανίστηκε στη πλήρη έκταση του στη ζωή μας αλλά κατάφερε να ριζώσει σ' αυτή είναι αυτός της τηλεκπαίδευσης. Το σίγουρο είναι ότι η τελευταία δεν μας ήταν εντελώς άγνωστη αφού η επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως —και σίγουρα πριν το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης— έχει ασχοληθεί αρκετά με το φαινόμενο της τηλεκπαίδευσης.
Παρ' ότι στο εξωτερικό ίσως να είναι πιο διαδεδομένη ή έννοια της εκπαίδευσης από απόσταση με τη χρήση της τεχνολογίας, η χώρα μας δεν θα λέγαμε ότι τα πήγαινε και τόσο χάλια προ πανδημίας. Το Ανοικτό Ελληνικό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) με το πρόγραμμα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που χρόνια τώρα έχει θεμελιωμένο στους πυλώνες της, από πριν οδηγούσε την κούρσα της πρωτοποριακής αυτής εκπαίδευσης, με την online μάθηση διάφορων ξένων γλωσσών και λογισμικών Η/Υ να ακολουθούν.
Κατανοούμε πως ενώ ποτέ δεν ήταν άγνωστη η τηλεκπαίδευση, οι περισσότεροι από εμάς δεν είχαμε την εμπειρία και τις γνώσεις που χρειαζόντουσαν για να την διαχειριστούμε άμεσα και καταλλήλως. Μαθητές και φοιτητές σε μικρότερο βαθμό και εκπαιδευτικοί σε αρκετά μεγαλύτερο, πιάστηκαν εν μέρει στον ύπνο προσπαθώντας σταδιακά να μπουν στους νέους αυτούς ρυθμούς.
Το καινούριο αυτό πλαίσιο, το οποίο κατά κάποιο τρόπο υποχρεωθήκαμε να ακολουθήσουμε —όπως και το καθετί καινούριο στη ζωή μας— εκτός από τα θετικά του σημεία «κουβαλάει» και αρκετούς κινδύνους που θα πρέπει να προσέξουμε.
ΘΕΤΙΚΑ
Εκμάθηση λογισμικών και προγραμμάτων Η/Υ
Όταν μπαίνεις στο χορό καλείσαι και να χορέψεις. Έτσι, και για όλους τους εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους, το βίωμα της διαδικασίας της τηλεκπαίδευσης προσφέρει άπειρες νέες γνώσεις και εμπειρίες με λογισμικά και προγράμματα Η/Υ. Οι μεν δάσκαλοι και καθηγητές μαθαίνουν να οργανώνουν και να παρουσιάζουν τη διδασκαλία τους χρησιμοποιώντας τις πλέον σύγχρονες μεθόδους και μέσα. Από την άλλη μεριά, οι μαθητές και φοιτητές μέσα από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και βαδίζοντας σε άγνωστα ως τώρα μονοπάτια της πληροφορικής, ανακαλύπτουν σε βάθος τις ψηφιακές πλατφόρμες καθώς και διάφορα λογισμικά-προγράμματα με σκοπό να φέρουν εις πέρας τις εργασίες που τους ανατίθενται.
«Αντίο» στα φοιτητικά έξοδα
Κακά τα ψέματα, οι σπουδές των παιδιών αποτελούν ένα μεγάλο «οικονομικό αγκάθι» για χιλιάδες οικογένειες εκεί έξω, πόσο μάλλον σε περιόδους οικονομικών κρίσεων όπως της τωρινής. Ανακουφισμένοι πολλοί γονείς καθώς βλέπουν τη τσέπη τους καθ' όλη τη μεταβατική περίοδο που διερχόμαστε, να μην ξεφουσκώνει για πρώτη φορά τόσο εύκολα με το καλημέρα κάθε νέου μήνα. Οι πληρωμές των ενοικίων σταματάνε για ένα διάστημα και το γενναιόδωρο χαρτζιλίκι για τη κάλυψη των φοιτητικών εξόδων «κόβεται» μιας και δεν υπάρχουν πια τέτοιου είδους έξοδα. Σημαντικότατη λοιπόν η παροδική αυτή ανάσα για τα νοικοκυριά, με πολλά εξ αυτών να έχουν ως υποχρεώσεις δάνεια, ενοίκια, απλήρωτους λογαριασμούς, πάσης φύσεως φροντιστήρια των μικρότερων τέκνων τους, συνδρομές για αθλητικές δραστηριότητες (των παιδιών) και άλλα πολλά έξοδα.
Βελτίωση της βαθμολογικής απόδοσης
Μαθητές και φοιτητές που στα πλαίσια της δια ζώσης διδασκαλίας ντρεπόντουσαν και δεν μιλούσαν με μεγάλη ευκολία, τώρα ανοίγουν το μικρόφωνο τους και συμμετέχουν πιο ενεργά στο μάθημα, μη φοβούμενοι πλέον αν θα γυρίσει να τους κοιτάξει όλη η τάξη. Ακόμη, στα μάτια πολλών, οι από απόσταση εξετάσεις φαντάζουν πιο εύκολες και διαχειρίσιμες από ποτέ, αφού η μορφή τους υποχρεωτικά ανταποκρίνεται σε ένα διαφορετικό καθεστώς αξιολόγησης με πιο σύντομο χρόνο και λιγότερο σύνθετες ασκήσεις. Κινητοποιούνται επομένως αρκετοί ώστε να καταφέρουν είτε να πάρουν καλούς βαθμούς από την γενικότερη παρουσία τους είτε απλά να περάσουν πιο εύκολα τα μαθήματα στις σχολές τους.
ΑΡΝΗΤΙΚΑ
Δημιουργία ψυχολογικών προβλημάτων στους μαθητές/φοιτητές ως αποτέλεσμα της κοινωνικής απομόνωσης τους
Οι μαθητές που στις τάξεις και τα διαλείμματα έπαιζαν με τους συμμαθητές τους και οι φοιτητές που στο τόπο των σπουδών τους συναναστρέφονταν καθημερινά με τις παρέες τους στο πανεπιστήμιο, στις βόλτες και τις στιγμές διασκέδασης τους, κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μια πρωτόγνωρη στα χρονικά κατάσταση. Ξαφνικά, βρέθηκαν κλεισμένοι σε τέσσερις τοίχους και μπροστά από μια οθόνη. Οι πραγματικοί τους φίλοι είτε απλά εξανεμίστηκαν από τη μια μέρα στην άλλη για τους μικρότερους μαθητές, είτε για τους μεγαλύτερους μαθητές και φοιτητές μετατράπηκαν σε ψηφιακά νούμερα και εικονίδια. Η πρότερη χαρά τους έδωσε τη θέση της στο άγχος, την ανασφάλεια και το φόβο. Ο παρατεταμένος κοινωνικός αποκλεισμός των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας έφερε σε πολλές περιπτώσεις την κατάθλιψη και τις τάσεις αυτοκτονίας με τις πληγές να χρειάζονται αρκετό χρόνο για να κλείσουν.
Προβλήματα οράσεως
Τα προβλήματα αυτά αφορούν όσους είχαν ήδη κάποιο θέμα με την όραση τους αλλά και όσους δεν είχαν κάποιο πρόβλημα με τα μάτια τους. Για πολλούς από τους πρώτους πιθανόν η κατάσταση τους να επιδεινώθηκε λόγω της πολύωρης χρήσης των υπολογιστών, ενώ για τους δεύτερους να εμφανίστηκαν τα πρώτα ενοχλητικά συμπτώματα που να τους έστειλαν σε κάποιον οφθαλμίατρο. Αυτό συμβαίνει εξάλλου όταν για να παρακολουθήσεις μαθήματα ακόμη και πολλών ωρών σε μια μέρα, αλλά και να κάνεις τις όποιες εργασίες με τη χρήση των τεχνολογικών μέσων, δαπανάς ατελείωτες ώρες απέναντι σε μια οθόνη και δη σε τόσο κοντινή απόσταση από τα μάτια.
Στέρηση των ονείρων και του έρωτα
Δυστυχώς, όταν η ελευθερία κάποιου περιορίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό, αυτομάτως επέρχεται το χάος στις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Στις μικρότερες ηλικίες, τις λεγόμενες «τρυφερές ηλικίες», σαφώς και οι μαθητές μπορούν να ενθουσιαστούν παίζοντας κάποιο επιτραπέζιο, ή στις κούνιες της παιδικής χαράς με ένα παιδάκι που όπως θα πουν αργότερα στη μητέρα τους «αγαπάνε πάρα πολύ». Ο παιδικός-αθώος αυτός έρωτας και τα χαμόγελα που αυτός προκαλεί «θάβονται» μαζί με τα όνειρα που ένα μυαλό μικρού παιδιού μπορεί να κάνει όντας πραγματικά χαρούμενο. Αλλά και για τους μεγαλύτερους σε ηλικία μαθητές και τους φοιτητές ισχύει πάνω κάτω το ίδιο. Η εφηβεία και η μετενηλικίωση είναι δύσκολες φάσεις με έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις όπου το παραμικρό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στον εσωτερικό κόσμο των ατόμων που τις βιώνουν. Έτσι, η μη δυνατότητα του να μπορείς να ερωτευτείς κάποιο άτομο και να κάνεις όνειρα μαζί του σε αυτήν την ηλικιακή φάση μόνο αρνητικά μπορεί να επιδράσει μέσα σου.
Ούτε στα θετικά ούτε στα αρνητικά
Υπάρχει τέλος μια κατηγορία μαθητών και φοιτητών που θα πρέπει όλοι μας να αγκαλιάσουμε και να μη κρύψουμε το πρόβλημα τους κάτω από το χαλί.
Τα άτομα αυτά ακροβατούν ανάμεσα στο θετικό πόλο της τηλεκπαίδευσης και τον αρνητικό της. Είναι αυτά τα άτομα τα οποία δεν έχουν καμία παρέα στο εκπαιδευτικό τους περιβάλλον και είναι εντελώς μόνα τους. Έτσι, καθώς γίνεται η τηλεκπαίδευση, δε νιώθουν τα αρνητικά συναισθήματα που τους διακατέχουν όταν κάθονται μόνοι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο τους. Από αυτή τη σκοπιά η κατάσταση αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως θετικό της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Όμως, επιστρέφοντας και πάλι στις παραδοσιακές τάξεις και τη διά ζώσης διδασκαλία, θα αντικρύσουν ξανά τον ίδιο εφιάλτη. Βλέποντας αυτή τη διάσταση του πράγματος, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η κατάσταση αποτελεί αρνητικό σημείο της τηλεκπαίδευσης. Κι αυτό γιατί η λύση που η τελευταία δίνει είναι πρόσκαιρη και δεν εξαφανίζει το πρόβλημα, αλλά κι ίσως να ταλανίζει περισσότερο το μυαλό τους σκεπτόμενοι την μελλοντική επιστροφή εκεί όπου δεν έχουν κανέναν δίπλα τους. Όλοι μας μπορούμε να διακρίνουμε ή γνωρίζουμε ήδη αυτά τα άτομα. Ας τους απλώσουμε το χέρι μας και με την αγάπη της φιλίας μας να γιατρέψουμε τις πληγωμένες ψυχές τους.
Έχοντας πια μάθει τόσο καιρό από την εμπειρία μας, ποιες είναι οι θετικές και ποιες οι αρνητικές πλευρές της τηλεκπαίδευσης, θα ήταν καλό να ασχοληθούμε με το πώς θα βελτιώσουμε τα ήδη θετικά της σημεία και το πώς θα μπορούσαμε να εξαλείψουμε τα αρνητικά της. Κάτι τέτοιο απαιτεί αρκετή δουλειά και προπάντων τη «ζεστή επιθυμία» όλων μας για την αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει να τηρείται το μέτρο έναντι της αλόγιστης χρήσης των νέων τεχνολογιών, οι οποίες σίγουρα μπορούν να προσφέρουν πολλά στην εποχή που ζούμε.
«Η θάλασσα δεν έχει πόρτες για να μπεις ούτε κάτι να χωρίσει. Κάτι κάνουμε λάθος εμείς οι υπόλοιποι..»
«Η θάλασσα με τις τρεις συλλαβές της σου δίνει την αιώνια υπόσχεση ότι θα σε λατρεύει και θα σ' αγαπά..»
«Δε πειράζει κι αν δεν έχεις κάποιον να σου βάζει το αντηλιακό στη πλάτη. Τουλάχιστον να μην έχεις κάποιον να σε μπουγελώνει..»
«Είτε μαύρος είτε λευκός, οι πατημασιές στην άμμο δεν ξεχωρίζουν γιατί είμαστε όλοι ίδιοι..»
«Την θάλασσα για να μη σε πνίξει πρέπει καλά να την ακούσεις..»
«Με ρώτησες αν το μπλε της θάλασσας ή των ματιών σου αγαπώ περισσότερο. Κι εγώ σου απάντησα πως είσαι η θάλασσα μου..»
«Κάποιες φορές δεν χρειάζεται να κολυμπήσεις στα βαθιά για να φτάσεις στο στόχο σου. Ενδέχεται αυτό που θες να το ξεβράσει η ίδια η ζωή μπροστά σου..»
«Όσα ωραία κοχύλια κι αν συναντήσεις, πάντοτε θα βρίσκεις κι άλλα τόσα ωραία. Για αυτό διάλεξε ένα κοχύλι κι αγάπησε το..»
«Απότομα σκοτεινιάζει όταν ο ήλιος δύει και δεν έχεις κάποιον στο πλευρό σου..»
«Όταν η θάλασσα είναι ήρεμη ακούει εσένα. Όταν πάλι βγάζει κύματα είναι επειδή θέλει να σου μιλήσει..»
«Ο βρεγμένος το νερό το σέβεται γιατί αυτό αγκάλιασε το σώμα του..»
«Ας μη γελιούνται ορισμένοι ότι φορώντας ένα ζευγάρι γυαλιών ηλίου μπορούν να κρύψουν το ψέμα στα βλέμματα τους..»
«Σε φουρτουνιασμένη θάλασσα ξεβράστηκαν και χάθηκαν τα παιδικά μας όνειρα..»
«Η θάλασσα μετατρέπει την ηλιοθεραπεία δίπλα της σε ψυχοθεραπεία..»
«Αν δεν υπήρχε η θάλασσα δε ξέρω πραγματικά τι άλλο θα μας ευχαριστούσε τόσο πολύ..»
«Ποτέ δεν πηγαίνεις μόνος σου στη παραλία. Έχεις στο πλάι σου τη θάλασσα και την αμμουδιά και ζωγραφισμένο πάνω σου τον ήλιο..»
«Η ευτυχία είναι σα το μαύρισμα. Φαίνεται χωρίς να πεις κουβέντα..»
«Οι ήχοι του δυνατού αέρα και των θηριωδών κυμάτων που σκάνε μας προειδοποιούν για τους κινδύνους που υπάρχουν. Τέτοια μηνύματα μας στέλνει κι η ίδια η ζωή. Ας μάθουμε να μη τα αγνοούμε..»
«Δε ξέρω αν αξίζει να χάσω τον χρόνο μου μαζί σου ή ψάχνοντας στην άμμο για κοχύλια και ωραίες πέτρες..»
«Ποτέ μη μένεις στα περασμένα καλοκαίρια. Να είσαι χαρούμενος που τα έζησες και να ανυπομονείς για τα καινούρια..»
Γυρνώντας τον χρόνο αρκετά πίσω, θυμόμαστε όλες εκείνες τις «χρυσές» στιγμές που ζήσαμε ως παιδιά μαζί με τους φίλους και τους κολλητούς μας. Για την ακρίβεια, σχεδόν κάθε συμβάν της παιδικής μας ζωής. όταν εξιστορείται από τα χείλη μας, εμπεριέχει όλο και κάποια ανάμειξη με παλιούς καλούς μας φίλους. Επιστρέφοντας στο τώρα και σκεπτόμενοι την παρουσία τους στη ζωή μας, δεν θέλουμε καν να φανταστούμε το μέγεθος του κενού στο οποίο θα «βούλιαζε» η καθημερινότητα μας από την απουσία τους.
Σταθμός λοιπόν οι φίλοι στο παρελθόν, στο παρόν αλλά και το μέλλον μας. Και εμείς στο τρένο της ζωής έχοντας τους ως συμπαραστάτες και ασφάλεια ώστε να μην «εκτροχιαστούμε». Αμοιβαία ωστόσο η ανάγκη της φιλίας αφού ο ένας χρειάζεται τον άλλον, όπως και το κάθε βαγόνι που συνδέεται με το διπλανό του. Μαζί τους, η ζωή «κυλάει» διαφορετικά, «ρέει» πιο γλυκά.
Φίλοι στις χαρές
Σκέψου να μην είχες κανέναν να μοιραστείς την ευτυχία σου, τις επιτυχίες και τα σπουδαία επιτεύγματα σου. Κάτι τέτοιο ακούγεται σαν εφιάλτης, σα μια βουβή κινηματογραφική ταινία. Όταν είμαστε χαρούμενοι για τον οποιοδήποτε λόγο, καθώς μοιραζόμαστε μια δική μας χαρμόσυνη είδηση στα φιλικά μας πρόσωπα, αισθανόμαστε ότι η ευτυχία αυτή «γιγαντώνεται» μέσα μας παίρνοντας μια μορφή παράτασης στη διάρκεια της. Αυτό συμβαίνει λόγω της θετικής ενέργειας που δεχόμαστε από αυτά τα άτομα, τα οποία ενδέχεται και να συγκινηθούν ακούγοντας τα εξαιρετικά νέα μας.
Φίλοι στις λύπες
Αγκαλιά παρηγοριάς κι ελπίδας αυτή των φίλων στις πιο σκοτεινές προσωπικές στιγμές μας. Εκεί που νιώθουμε να χάνουμε τον κόσμο, εκεί βρίσκονται οι φίλοι μας για να θυμίσουν με τη στήριξη τους την ευεργετική δύναμη της φιλίας σε τέτοιες καταστάσεις. Μας δίνουν κουράγιο με τα λόγια τους, μας ανυψώνουν το ηθικό, ακούνε το πόνο μας και προτείνουν λύσεις στα προβλήματα μας. Τελικώς, το καταφέρνουν και τα δάκρυα από στεναχώρια μετατρέπονται σε δάκρυα χαράς ευχαριστώντας τους και ευγνωμονώντας τον θεό για την ύπαρξη τους στις ζωές μας.
Φίλοι-συνδημιουργοί ονείρων
Βρισκόμενοι σε συνεχή αλληλεπίδραση μαζί τους στο περιβάλλον μας, αντλούμε μια εσωτερική δύναμη γεμάτη αισιοδοξία που μας δίνει περίσσιο θάρρος. Με αυτόν το τρόπο δυναμώνουμε και ξεπερνάμε τους φόβους και τα άγχη μας σε καθημερινό επίπεδο. Με πανοπλία το τείχος προστασίας των φίλων μας, χτίζουμε το αύριο με μεγαλύτερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Στο τέλος φτάνουμε να πανηγυρίζουμε για την επιτυχημένη έκβαση των στόχων και των ονείρων μας αποδίδοντας ένα μερίδιο της νίκης μας στα άτομα αυτά.
Φίλοι στη διασκέδαση
Θυμηθείτε πόσες φορές έχετε πάει σε κάποια καφετέρια, σε κάποιο μπαράκι ή στο αγαπημένο σας εστιατόριο με την αχώριστη παρέα σας. Λογικά πάρα πολλές κι όλες τις φορές σίγουρα περάσατε πολύ καλά. Στον αντίποδα κι εκ πρώτης όψεως, είτε το έχετε επιχειρήσει είτε όχι ακόμη, μια βόλτα μόνοι σας έξω από ένα απλό περπάτημα έως το να καθίσετε να πιείτε έναν καφέ, θα έμοιαζε αρκετά λιγότερο ενδιαφέρουσα. Έτσι, το πρώτο πράγμα πέρα από τη θάλασσα και τον ήλιο που έρχεται στο μυαλό κάποιου όταν σκέφτεται τις διακοπές είναι σίγουρα οι φίλοι και πώς θα διασκεδάσουν παρέα.
Φίλοι-αδέρφια
Σίγουρα η κατηγορία με τους πιο δυνατούς δεσμούς ανάμεσα σε φιλίες. Κύριο τους χαρακτηριστικό η διάρκεια καθώς ως επί το πλείστον τα άτομα αυτά γνωρίζονται μεταξύ τους πάρα πολλά χρόνια, σχεδόν μια ζωή. Σε φίλους-αδέρφια μπορούν κάλλιστα να μετεξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου πολύ καλοί μας φίλοι με τους οποίους έχουμε βιώσει ποικίλες καταστάσεις βαρύνουσας σημασίας. Ως φίλοι-αδέρφια, ακόμη λογίζονται τα άτομα εκείνα από συνανθρώπους μας που δεν έχουν αδέρφια ή και πολλές φορές κανέναν άλλο στη ζωή τους οπότε αυτόματα «βλέπουν» με άλλη ματιά τα άτομα αυτά.
Οι φίλοι μας τα ζώα
Το να γυρνάς στο σπίτι από τη δουλειά και να σε περιμένει ο σκύλος σου όλο κέφι και χαρά κουνώντας την ουρά του και τρέχοντας προς τα εσένα γαβγίζοντας, σίγουρα είναι κάτι που δε σε αφήνει ασυγκίνητο. Τα τετράποδα κατοικίδια μας μπορούν να αποτελέσουν εκείνους τους ανιδιοτελείς μας φίλους που δε ζητάνε τίποτα εκτός από το να παίζουμε λίγο μαζί τους και να τα χαϊδεύουμε. Ο καθένας ανάλογα με τις προτιμήσεις του βέβαια μπορεί να έχει ως κατοικίδιο όποιο μεγάλο ή μικρό ζώο τον ευχαριστεί και περνάει καλά μαζί του.
Πολλά μπορεί να πει κάποιος για τους φίλους που δίνουν άλλο νόημα στη ζωή μας. Αυτοί ήταν, είναι και θα είναι εδώ για εμάς στις καλές και τις κακές μας μέρες. Δε πρέπει επομένως να ξεχνάμε την αξία τους σε καμία στιγμή και για κανένα λόγο. Αντίθετα, τους εκτιμάμε βαθιά και στεκόμαστε και εμείς σα βράχοι δίπλα τους σε ό,τι κι αν χρειαστούν. Τους δείχνουμε το ενδιαφέρον μας τηλεφωνώντας τους, προσκαλώντας τους σε κάποια έξοδο ή χαρίζοντας τους ένα δώρο. Γιατί αυτοί το αξίζουν, γιατί αυτοί μας χαρίζουν ζωή.
«Κάθε πέρσι και καλύτερα» συνηθίζουμε να λέμε μεταξύ μας ή μάλλον συνηθίζαμε να λέμε, μιας και το Πάσχα φέτος θα είναι ακριβώς το ίδιο με το περσινό. Βέβαια πέρσι —για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους— ήταν τελείως κλειστοί οι ναοί για τους πιστούς, εν αντιθέσει με τις φετινές γιορτινές μέρες όπου λειτουργούν υπό κάποιες αυστηρές προϋποθέσεις. Διστακτικοί επομένως οι περισσότεροι και λίγοι οι θαρραλέοι «μασκοφόροι» που θα αναγκαστούν να κάνουν χρήση διπλής μάσκας εντός των εσωτερικών χώρων των Εκκλησιών. Όπως και να 'χει, το αποτέλεσμα θα είναι και αυτή τη φορά το ίδιο, πάλι δηλαδή θα καταλήξουμε να απολαμβάνουμε τους παραδοσιακούς πασχαλινούς μεζέδες μόνοι μας στα σπίτια μας, αφού ο φόβος για μια πιθανή μόλυνση μας κάνει όλους πιο επιφυλακτικούς και αρνητικούς.
Με την ελπίδα όμως πως αυτή θα είναι η δεύτερη και τελευταία φορά που θα βιώσουμε το φετινό Πάσχα κάτω από αυτές τις τραγικές συνθήκες, ο καθένας μας προσπαθεί να μπει στο πνεύμα των ημερών με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Δε βάφουμε μόνο τα αυγά αλλά δίνουμε ζωντάνια στο κόκκινο χρώμα της καρδιάς μας που έχει ξεθωριάσει. Ακόμη κι αν κάποιου τα πιστεύω δε συμβαδίζουν με αυτά που τη περίοδο αυτή γιορτάζουμε, είτε σε μερικό είτε σε απόλυτο βαθμό, το Πάσχα όλοι το σέβονται γιατί πολύ απλά ο εορτασμός του φέρνει και μοιράζει την αγάπη σ' όλους ανεξαιρέτως. Για αυτό το λόγο άλλωστε γίνονται κι οι όλων των εκδοχών και περιστάσεων γιορτές απανταχού, για να είμαστε έστω και για λίγο περισσότερο αγαπημένοι με τον διπλανό μας και πιο τρυφεροί απέναντι στον εαυτό μας.
Τι κι αν οι ισορροπίες στη ζωή μας επαινούνται και επιδιώκονται από όλους μας, μια τέτοια στα σημερινά δεδομένα όταν μιλάμε για το Πάσχα είναι μάλλον άχρηστη. Και αυτό γιατί (και) στη φετινή πραγματικότητα χαμένοι δε βγαίνουν μόνο όσοι δε μπορούν τα ταξιδέψουν στα χωριά για λίγες στιγμές χαλάρωσης εν όψει της Λαμπρής αλλά κι όσοι παραμένουν σα ναυαγοί σ' αυτά αφού οι τελευταίοι θα υποδέχονταν φυσικά τους πρώτους. Το παραδοσιακό τσούγκρισμα των αυγών με συγγενείς και φίλους έχει από καιρό δώσει τη θέση του στο εικονικό τσούγκρισμα διά των κινητών και των τάμπλετ. Το πασχαλινό τραπέζι μολονότι μπορεί να είναι πλούσιο από φαγητό και να μη ξεμείνει από σταγόνα κρασιού θα δείχνει «φτωχό» αποτιμώντας το, αφού κενές θα είναι οι θέσεις για πολλά από τα αγαπημένα μας πρόσωπα τα οποία δε θα 'ναι δίπλα μας για να μας πουν το «Χριστός Ανέστη».
Ακόμη κι έτσι όλοι μας, χριστιανοί και μη, καλοφαγάδες, βίγκαν ή χορτοφάγοι, είναι βέβαιο ότι φέτος το Πάσχα θα περάσουμε όμορφα έστω και με λίγα δικά μας άτομα. Κι αν δεν το ζήσουμε όπως ιδανικά θα θέλαμε ή είχαμε σχεδιάσει, ας κρατήσουμε τα σχέδια αυτά φυλαγμένα στο ντουλάπι μας για το επόμενο που ευχόμαστε να μη μοιάσει «σπιθαμή» των τελευταίων δύο. Σίγουρα πάντως, το μήνυμα της χαράς, της ελπίδας και της αισιοδοξίας θα φτάσει στα σπίτια και τις ψυχές μας και αυτή τη φορά. Ευχή όλων μας πραγματικά ο εορτασμός της Ανάστασης να αποτελέσει την απαρχή για μία δική μας αναγέννηση, για μία αναγέννηση που τόσο πολύ την έχουμε ανάγκη και τόσο πολύ έχει καθυστερήσει να έρθει στις ζωές μας.
Η ίδια μας η ζωή ίσως να μην είχε κανένα απολύτως νόημα αν δεν μας επιτρεπόταν να κάνουμε όνειρα και να θέτουμε στόχους προσπαθώντας να τους πετύχουμε. Ευτυχώς σε αυτή τη ζωή δεν υπάρχουν τέτοιου είδους περιορισμοί και απαγορευτικά που να μπορούν να μπλοκάρουν έστω και λίγο τα ταξίδια της ψυχής μας ή αλλιώς τα όνειρα μας. Για την πραγματοποίηση των τελευταίων μόχθησαν και συνεχίζουν να αγωνίζονται σε όλη τους τη ζωή οι γονείς μας, το ίδιο κι εμείς για τα δικά μας παιδιά. Μέσα από αυτές τις θυσίες αναλογιζόμαστε την μοναδική αξία που έχουν τα όνειρα μας. διαφυλάσσοντας τα ως «ευαγγέλιο ιερό» που θα πρέπει να σεβαστούμε. Πέρα από τον σεβασμό όμως, το πρόγραμμα κι η ισχυρή θέληση είναι «όπλα» απαραίτητα στην φαρέτρα του καθενός για την επίτευξη των στόχων μας.
Είτε πρόκειται για κάποιες σημαντικές μας εξετάσεις, είτε για μια απλή δουλειά στο σπίτι, όταν πρωτύτερα έχουμε καταστρώσει ένα πλάνο για τις ενέργειες τις οποίες θα εκτελέσουμε όλοι από την εμπειρία μας ξέρουμε ότι έχουμε περισσότερες πιθανότητες για ένα καλό αποτέλεσμα. Τα όνειρα μας στη παραπάνω λογική δεν μπορούν να αποτελέσουν την εξαίρεση. Έτσι, αφιερώνοντας χρόνο στο να μετρήσουμε τα βήματα μας πριν τα κάνουμε, αυτά μπορούν να γίνουν άλματα μεγάλα ξεπερνώντας στη «τελική καταμέτρηση» κάθε προσδοκία μας. Αν μιλούσαμε με όρους αθλητικούς αυτό που θα περνούσαμε ως μήνυμα θα ήταν πως το ταξίδι αυτό των ονείρων μας δεν είναι ''κατοστάρα κούρσα'' αλλά μαραθώνιος για γερές αντοχές. Η σωστή και ανελλιπής προετοιμασία επομένως μας φέρνει πιο κοντά στον τελικό μας στόχο όποιος και να 'ναι αυτός.
Ίσως θα σκεφτόταν κανείς ότι χρειάζεται να έχεις αυτοπεποίθηση μεγάλη ώστε να μπορείς να κάνεις όνειρα. Όμως, υπάρχει και ένας άλλος συλλογισμός, ότι δηλαδή χρειάζεσαι τα όνειρα για να αποκτήσεις αυτοπεποίθηση. Πράγματι, ενθυμούμενοι πως οι σκλαβωμένοι για αιώνες Έλληνες παρ' ότι ζούσαν μες το φόβο και το σκοτάδι τελικά ελευθερώθηκαν, κατανοούμε πως το όνειρο τους για την ελευθερία ζούσε πάντοτε μέσα τους ώσπου «έβγαλε φτερά» κι έγινε αληθινό. Εδώ ταιριάζει άλλωστε κι η φράση ''αν θες κάτι πολύ μπορείς να το πετύχεις'', αφού η βαθιά μας πίστη και θέληση για κάτι μπορεί να κάνει ακόμη και θαύματα ασύλληπτα στα μάτια όλων να γίνουν πραγματικότητα.
Μεγάλος είναι ο ντόρος που γίνεται για τον παράγοντα της τύχης στο θέμα που διαπραγματευόμαστε κυρίως λόγω των διαφορετικών προσεγγίσεων και ερμηνειών της. Αν όνειρο μας είναι να κερδίσουμε το λαχείο και τελικά το κερδίσουμε, τότε ναι η τύχη παίζει σημαντικό ρόλο. Αν μας συμβεί κάτι κακό χωρίς να φταίμε ή να το επιδιώκουμε βεβαίως, θα πούμε μάλλον πως ήταν ''η ώρα η κακή'', ρίχνοντας τις ευθύνες στη κακή μας τύχη. Όταν όμως τα περιμένουμε όλα από αυτήν και μένουμε με σταυρωμένα τα χέρια περιμένοντας να πέσει πάνω μας το θείο δώρο από τον ουρανό, τότε μάλλον ''πλανώμαστε πλάνην οικτράν''. Η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται η τύχη αλλά αυτή θα μας βοηθήσει και θα σταθεί στο πλάι μας μόνον όταν εμείς βοηθήσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό και καταβάλλουμε τη δική μας προσπάθεια.
Εύλογα λοιπόν καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως τα όνειρα μας έχουν μεγάλη αξία και απαιτούν μια ιδιαίτερη από εμάς μεταχείριση. Η επιλογή των ονείρων του καθενός είναι σίγουρα μια προσωπική του επιλογή, ωστόσο όταν αυτό γίνεται με πρωτεύοντα γνώμονα την καρδιά μας, η επιλογή αυτή αποκτάει μια άλλη βαρύτητα και μοιάζει να 'ναι η σωστότερη όλων. Ακόμη, μιας και ζούμε σε μια εποχή που όλοι βάζουν ταμπέλες με νούμερα στα πάντα, έχετε ακούσει ποτέ κανέναν να βάζει κάποια στα όνειρα; Η απάντηση είναι όχι, καθώς πολύ απλά τα όνειρα δεν γερνάνε ποτέ και δεν έχουν καμία ηλικία. Για αυτό μη σταματάτε ποτέ να ακολουθείτε τα όνειρα σας και να αγωνίζεστε για αυτά διότι στο τέλος να είστε βέβαιοι ότι θα καταφέρετε να πετύχετε αυτό που διακαώς επιθυμείτε.
Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε «πιάσει» τον εαυτό μας να αναρωτιέται γιατί πληγωνόμαστε τόσο εύκολα και αν εμείς οι ίδιοι ευθυνόμαστε για αυτό που μας συμβαίνει. Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δεν είναι τόσο εύκολη και χρήζει διεξοδικής ανάλυσης. Ο λόγος είναι ότι πολλές παράμετροι φέρονται να εμπλέκονται σε τέτοιες καταστάσεις που αφορούν την ψυχοκοινωνική σφαίρα ενός ατόμου. Όσο σημαντικό είναι βέβαια να βρεθεί «η πηγή του κακού» εξυπακούεται ότι άλλο τόσο είναι να προσπαθήσουμε να προστατέψουμε τον εαυτό μας υψώνοντας τα δικά μας τείχη.
Πριν απ' όλα όμως αξίζουμε ένα μεγάλο μπράβο εφ' όσον αντιληφθήκαμε ότι κάτι τρέχει με εμάς και δεν το περάσαμε έτσι απλά στο ντούκου. Αυτό που θα πρέπει να βάλουμε καλά στο νου είναι ότι ποτέ δε φταίνε οι άλλοι για οτιδήποτε πουν και μας στεναχωρήσει ή πληγώσει βαθύτατα. Πολύ απλά ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει εφ' όσον δεν χρησιμοποιεί υβριστικό λεξιλόγιο εις βάρος μας. Οφείλουμε ωστόσο ακόμα και στις ύβρεις να μη νευριάζουμε και να παραμένουμε ατάραχοι, αφού όσοι ξεστομίζουν κακές κουβέντες δε σέβονται πρωτίστως τον ίδιο τους τον εαυτό και εν συνεχεία όσους παρευρίσκονται στον ίδιο χώρο μαζί τους. Ο λόγος τους δεν τιμά μονάχα τους ίδιους. Όσα μας λένε δε σημαίνει ότι είναι σωστά και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να πάρουμε τα λεγόμενα κάποιου τοις μετρητοίς. Αδιαφορούμε παντελώς, παραμένουμε ήρεμοι και με αυτοσυγκράτηση συνεχίζοντας τη μέρα μας σα να μη συνέβη εντελώς τίποτα.
Όλοι οι άνθρωποι φυσικά και δεν είναι ίδιοι, άλλοι είναι λίγο πιο κλειστοί χαρακτήρες και με περισσότερες ευαισθησίες ενώ άλλοι πιο ανοιχτοί και με μεγαλύτερη δυναμική. Θα μπορούσαμε να πούμε πως τα πιο «κλειστά» άτομα έχουν ίσως μια πιο έμφυτη τάση ώστε να «πειράζονται» με το παραμικρό που θα εκλάβουν ως κάτι που τους έθιξε. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό και στην περίπτωση αυτή σε πρώτη φάση χρειάζεται να γίνει η παραδοχή από τα ίδια τα άτομα αυτής της πλευράς της προσωπικότητας τους για την οποία δε πρέπει να νιώθουν καμία ενοχή. Λίγοι πολύ καλοί φίλοι που μαζί τους να περνάνε καλά σίγουρα μπορούν να τονώσουν χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης τους. Αν ακόμα βρίσκονται σε μια καλή σχέση αυτό είναι παραπάνω από θεμιτό καθώς είναι κοινός τόπος πως η αγάπη και η ζεστασιά που τα αγαπημένα μας πρόσωπα μας προσφέρουν υπερνικάνε πολλά εμπόδια και αδυναμίες της ζωής μας.
Υπάρχει μία άλλη κατηγορία ανθρώπων που βρίσκονται σε μια κατάσταση η οποία να προκύπτει ως απόρροια μιας σειράς άλλων προβληματικών καταστάσεων της ζωής τους. Μαζεμένα προβλήματα, ατυχίες και αναποδιές, πάθη και λανθασμένες προσωπικές επιλογές έχουν οδηγήσει πολλούς συνανθρώπους μας σε απόγνωση και ψυχολογική καταρράκωση. Εθισμοί με άκρως αρνητικές συνέπειες, χωρισμοί από σημαντικές μας σχέσεις επιδεινώνουν σημαντικά τον ψυχικό μας κόσμο. Άρα, φαντάζει απολύτως φυσιολογικό η άμυνα όσων εμπλέκονται σε μια από τις ανωτέρω καταστάσεις να έχει αποδυναμωθεί όσο ποτέ ξανά και η ψυχολογία τους να βρίσκεται στο ναδίρ. Η ίδια η ζωή τους έχει πληγώσει δείχνοντας τους τη σκοτεινή της πλευρά και καθιστώντας τους πλέον υπερευαίσθητους στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος τους. Το κλειδί εδώ είναι η υπομονή και το καθαρό μυαλό από μέρους τους ώστε να ξαναπατήσουν γερά στα πόδια τους. Αρωγός σ' αυτή τους την προσπάθεια θα πρέπει να σταθούν οι πιο κοντινοί τους άνθρωποι καθώς η στήριξη τους θεωρείται «βάλσαμο».
Μια ξεχωριστή τέλος κατηγορία αποτελούν όλοι εκείνοι όσοι έχουν δει στο «πρόσωπο» των πιο αγαπημένων τους ανθρώπων τις δύο όψεις της ζωής. Την ευτυχία και τη θλίψη. Τα άτομα που λάτρεψαν τόσο πολύ ήταν και αυτά που τους πλήγωσαν όταν έφυγαν για το πιο μακρύ τους ταξίδι καθώς μαζί τους πήραν και πολλά κομμάτια από τη καρδιά τους. Έτσι, τα άτομα αυτά έχοντας χάσει τα στηρίγματα τους, χάσανε και μέρος του εαυτού τους καταλήγοντας να πληγώνονται πολύ πιο εύκολα απ' ότι όταν είχαν δίπλα τους τους αγαπημένους τους. Κακά τα ψέματα, αν και συγγενείς και φίλοι σαφώς και μπορούν να προσφέρουν ένα πέπλο θαλπωρής εντούτοις το κενό που έχει ο χαμός αυτών των προσώπων αφήσει είναι αναντικατάστατο. Όσοι έχουμε χάσει κάποιο δικό μας άτομο το ξέρουμε πολύ καλά αυτό, όπως επίσης ότι θα πρέπει να πορευτούμε από δω και στο εξής ως έχει στο δρόμο μας, με την ελπίδα ότι ο χρόνος που περνάει ολοένα και θα μαλακώνει τον πόνο μας. Πιθανώς ένα τέτοιο κενό να μη καλύπτεται αλλά επενδύοντας στη δημιουργία και διατήρηση της δικής μας οικογένειας είναι σίγουρο ότι η τελευταία θα προσθέσει σημαντικό νόημα στη ζωή μας και θα μας δυναμώσει αρκετά.
Συνοψίζοντας παρατηρούμε πως για να προσδιορίσει κανείς τους λόγους που πληγώνεται τόσο εύκολα απαιτείται να αφιερώσει κάποιο χρόνο ώστε να σκεφτεί πολύ καλά. Με την επίγνωση του ζητήματος που τον απασχολεί αρχικά κάνει το πρώτο πολύτιμο βήμα ενώ με εσωτερική ενδοσκόπηση κινείται στη πλέον σωστή κατεύθυνση ως προς την προσπάθεια αντιμετώπισης του. Σε τελική ανάλυση ας μη ξεχνάμε πως μέσα από δυσκολίες και αρνητικές μας εμπειρίες όλοι μας γινόμαστε σιγά σιγά πιο δυνατοί παρ' ότι ενδεχομένως στην αρχή να μην το βλέπουμε, και επιπλέον είναι καλό να φροντίσουμε να μην απογοητευόμαστε διότι για όλα υπάρχει λύση.
Είμαι ο Γιάννης Αλτιντζής και κατάγομαι από τις Σέρρες. Είμαι πτυχιούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης στην Αλεξανδρούπολη και ένα από τα χόμπι μου είναι να γράφω..
31 Δεκεμβρίου
